نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
پیاپی 34 (تابستان 1393)

یکی از مهمترین ترکیبات ضد تغذیه ای در میوه بلوط، ترکیبات فنلی است. روش های مختلفی برای کاهش این ترکیبات از منابع غذایی وجود دارد. در این پژوهش تاثیر روش های آغشتگی با محلول قلیایی هیدروکسید سدیم 5/0 و 1 نرمال و آب در زمان های مختلف صفر (شاهد) ، 2، 6، 12 و 24 ساعت بر کاهش میزان ترکیبات فنلی میوه دو گونه بلوط Quercus castaneifoliaو Quercus persica جمع آوری شده به ترتیب از مناطق شمال و غرب کشور و نیز برخی ترکیبات آلی در آنها مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه دو گونه مورد بررسی تنها از نظر میزان کربوهیدرات کل، اختلاف معنی داری داشتند. میوه بلوط گونه Q. persica بیشترین کربوهیدرات کل را نسبت به گونهQ. castaneifoliaبه خود اختصاص داد. دو گونه تحت مطالعه از لحاظ درصد پروتئین خام، درصد چربی خام، درصد ماده خشک، درصد خاکستر و میزان فنل کل اختلاف معنی داری نداشتند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که گونه ها، کاربرد تیمارهای مختلف حلال و مدت زمان آغشتگی آن ها در سطح یک درصد اختلاف معنی داری داشتند. در صورتی که اختلاف معنی داری بین اثر متقابل گونه و حلال ، گونه و مدت زمان آغشتگی، حلال و مدت زمان آغشتگی و گونه، حلال و مدت زمان آغشتگی مشاهده نشد. در این مطالعه حلال هیدروکسید سدیم 1 نرمال بیشترین تاثیر را در کاهش ترکیبات فنلی دو گونه داشت. تیمارهای مختلف آغشتگی در زمان در حلال های مورد بررسی به جزء هیدروکسید سدیم 5/0 نرمال در زمان های پایین، سبب کاهش معنی دار میزان فنل کل نمونه ها نسبت به زمان شاهد شدند.

هدف از این پژوهش بررسی چگونگی سازگاری سه گونه گلسنگدرسه فصل بهار، تابستان و زمستان بود برای نشان دادن این سازگاری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سه گونه گلسنگ از دشت مغان مورد سنجش قرار گرفت در این تحقیق گلسنگ Ramalina farinaceaوLecanora muralisاز مرکز شهرستان انگوت (شهر تازه کند استان اردبیل) به صورت تصادفی از کوه ها جمع آوری و گلسنگ Xanthoria parietina نیز از اطراف تالاب شهرک پارس آباد مغان استان اردبیل به طور تصادفی از روی درخت جوالدوز (Catalpa bignonioides) جمع آوری شد. نتایج نشان داد که میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی پراکسیداز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز در هر سه گونه گلسنگ در فصل زمستان (سرما) و تابستان (گرما) بیشتر از فصل بهار بود. آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و پلی فنل اکسیداز در دو گونه R. farinacea و L. muralis در تابستان و آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز در این دو گونه در زمستان افزایش معنی داری داشتند و در گونه X. parietina آنزیم های پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز در تابستان افزایش معنی داری نشان دادند. بنابراین با توجه به بررسی های به عمل آمده احتمالا تغییرات آنزیم های آنتی اکسیدانی باعث سازگاری فصلی در این گونه ها می شود.

وجود کارخانجات صنعتی در کنار شهرها یکی از معضلات آلودگی در این شهرهاست. شناخت و استفاده از گیاهان مقاوم در فضای سبز کمک شایانی به تصفیه هوای این مناطق می کند. در تحقیق حاضر اثر آلودگی هوای منطقه صنعتی صنایع فولاد اهواز به عنوان منطقه آلوده بر روی برخی از فاکتورهای مقاومتی نسبت به تنش در دو گونه درختی غالب کنوکارپوس و جمبو مورد بررسی قرار گرفت و با نمونه های گیاهی مشابه برداشت شده از منطقه پاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هردو گیاه سطح برگی در منطقه آلوده نسبت به پاک کاهش در حالیکه میزان قندهای محلول در شرایط آلوده افزایش معنی داری یافت. در گیاه جمبو میزان پرولین تحت تاثیر آلودگی هوا به طور معنی داری افزایش یافت. از طرف دیگر در گیاه جمبو میزان اسیدآسکوربیک، مآلون دی آلدئید برگ و شاخص مقاومت به آلودگی هوا کاهش ولی در گیاه کنوکارپوس تنها میزان مآلون دی آلدئید برگ بطور معنی داری افزایش یافت در حالی که آلودگی تاثیر معنی داری بر سایر پارامترها در این گیاه نداشت. بنابراین می توان نتیجه گرفت هر دو گیاه در محدوده گیاهان حساس قرار داشته ولی گیاه کنوکارپوس نسبت به جمبو مقاومت بیشتری نسبت به آلودگی هوا در منطقه مورد مطالعه نشان داد.

این تحقیق با هدف شناخت تغییرات میزان مواد موثره اسانس و نیز عملکرد آنتی اکسیدانی عصاره سر شاخه های گیاه پونه (Mentha longifolia) در دو مرحله رویشی و زایشی تحت شرایط زراعی (استفاده از کود حیوانی و نیز عدم استفاده از آن) و مقایسه آن با رویشگاه طبیعی صورت گرفت. بدین منظور سر شاخه های گیاه در دو مرحله رویش و زایشی از رویشگاه طبیعی آن واقع در منطقه عباس آباد استان گلستان و همچنین از گیاهان کشت شده در مزرعه دارای کودحیوانی گاوی و بدون کود جمع آوری گردید. نتایج تجزیه اسانس نشان داد که در مزرعه حاوی کود ترکیب سیرینگل و در رویشگاه طبیعت ترکیب آزولن از بالاترین میزان برخوردار بودند. همچنین عملکرد آنتی اکسیدانی با سه روش ظرفیت آنتی اکسیدانی کل، میزان مهار رادیکال های آزاد و سنجش قدرت احیاء کنندگی ارزیابی گردید. در رابطه با ظرفیت آنتی اکسیدانی کل و سنجش قدرت احیا کنندگی، گیاه خودرو در شرایط طبیعی از بیشترین میزان عملکرد آنتی اکسیدانی در فاز زایشی نسبت به شرایط زراعی (دارای کود و بدون کود) برخوردار بود. در رابطه با میزان مهار رادیکال های آزاد و نیز قدرت احیاءکنندگی نیز بیشترین میزان در فاز رویشی و زایشی در تیمار بدون کود مشاهده شد.

زیتون یکی از مهمترین محصولات باغی در گلستان است که نقش مهمی را در اقتصاد این استان ایفا می کند. برای بدست آوردن حداکثر بهره وری کمی و کیفی این محصول، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 9 تیمار در 3 تکرار در سال 89 در یکی از باغات شهرستان گرگان انجام شد. در این آزمایش سه سطح اسید بریک (0، 50 و 100 میلی گرم در لیتر) وسه سطح ازاوره (0، 500 و 1000 میلی گرم در لیتر) به شکل محلول پاشی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که محلول پاشی ترکیب اوره و اسید بریک سبب افزایش معنی داری در سطح احتمال 1 درصد در وزن و تعداد میوه ها شد. همچنین تعداد میوه در تیمار اسید بریک (100 میلی گرم در لیتر) و اوره (500 میلی گرم در لیتر) بیشترین میزان را داشت که نسبت به شاهد دارای اختلاف معنی داری بود. همچنین محلول پاشی با اسید بریک و اوره، میزان عناصر بر و نیتروژن را در برگ به طور معنی داری افزایش داد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد تیمار های اسید بریک (100 میلی گرم در لیتر) و اوره (500 میلی گرم در لیتر) موجب بیشترین درصد روغن در زیتون شد.

چمن ها در کنترل فرسایش بادی و آبی خاک موثرند و باعث جذب گرد و غبار و افزایش اکسیژن هوا گشته و در کاهش آلودگی های صوتی و نور خیره کننده خورشید، نقش مهمی دارند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی شرایط بهینه تولید چمن قطعه ای و انتخاب بهترین بستر کاشت در شهرستان گرگان بود. برای اجرای این تحقیق از طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی استفاده شد و در هشت تیمار با چهار تکرار انجام گرفت. در پژوهش حاضر، اثر چهار نوع ترکیب بستر ساز ماسه، خاک، پوسته ی برنج و کمپوست قارچ با نسبت های مختلف بر برخی صفات کیفی چمن قطعه ای مانند درصد ماده خشک، کیفیت ظاهری، قابلیت رول شوندگی، سرعت رشد و مقدار کلروفیل بررسی شد. بستر های کاشت شامل مخلوط خاک ماسه کمپوست قارچ و مخلوط خاک پوسته برنج ماسه با نسبت های مختلف و شبکه کاشت شامل یک نوع شبکه (توری پلاستیکی) بود. در میان نسبت های انتخاب شده، بستر با ترکیب ماسه، کمپوست قارچ و خاک (1:2: 1) ، از لحاظ سرعت رشد، کیفیت ظاهری و قابلیت رول شوندگی بر سایر تیمارها برتری داشت و به عنوان مناسب ترین بستر شناخته شد. در میان بسترهای حاوی پوسته ی برنج، با ترکیب ماسه، پوسته ی برنج و خاک (1:1: 2) بعد از بسترهای حاوی کمپوست قارچ در سطح خوبی قرار گرفت. نتایج کلی نشان داد که کیفیت ظاهری، سرعت رشد، قابلیت رول شوندگی و مقدار کلروفیل در بسترهای حاوی کمپوست قارچ، بطور معنی داری بیشتر از بسترهای حاوی پوسته ی برنج بود.

این تحقیق به منظور بررسی اثرات فلزات سنگین (منگنز، سرب و مس) بر مورفولوژی گیاه و میزان جذب عناصر در قسمت های مختلف گیاه ریش بز مستقر در معدن منگنز رباط کریم استان تهران، صورت گرفت. نمونه برداری و نحوه انجام آزمایش میزان فلزات سنگین با توجه به روش پیشنهادی کتاب استاندارد متد انجام شد. نتایج بررسی های ظاهری پایه های گیاهی مستقر شده در معدن منگنز رباط کریم نشان داد که فلزات سنگین اثرات منفی بر روی مورفولوژی گیاهان آن منطقه داشتند. پایه های ریش بز روییده شده در معدن نسبت به پایه های روییده شده در خارج محل معدن، از نظر فاصله میان گره، طول ساقه و طول ریشه، اختلاف معنی داری را نشان دادند. به طوری که گیاهان داخل معدن از نظر طول ساقه و فاصله میان گره، بزرگتر و از نظر طول ریشه، کوچکتر از پایه های خارج معدن بودند. آنالیز فلزات سنگین در این گیاه نشان داد که تحت غلظت بالای منگنز این عنصر در ریشه و ساقه گیاه تجمع نیافت و بدین ترتیب نتوانست اثر منفی بر گیاه اعمال کند. اما فلز سرب به طور قابل ملاحظه ای در سیستم ریشه ای و ساقه ریش بز تجمع یافت. همچنین فلز مس نیز در سیستم ریشه ای ریش بز بیشتر از بخش های هوایی و ساقه آن تجمع یافت.

کودهای زیستی به عنوان جایگزین و در اکثر موارد به عنوان مکمل کودهای شیمیایی می توانند سبب بهبود رشد و فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهان گردند. همچنین به عنوان یکی از طبیعی ترین روش ها به منظور زنده و فعال نگه داشتن سیستم حیاتی خاک مطرح می باشند. در این رابطه جهت تعیین مناسب ترین کود زیستی بر برخی صفات کیفی علوفه ارزن مرواریدی آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد سلامی واحد گرگان انجام گرفت. در این تحقیق تغییرات برخی خصوصیات کیفی ارزن در مقابل چهار نوع کود زیستی شامل نیتروکسین، بارور 2، سوپرنیتروپلاس و شاهد (بدون مصرف کود) مورد بررسی قرار گرفت. بهترین روند تغییرات شاخص های رشد، در تیمار کود زیستی بارور 2 مشاهده شد. نتایج نشان داد که بالاترین میزان کلسیم و فسفر به تیمار کود زیستی بارور 2 تعلق داشت. تیمار کودی نیتروکسین نیز کمترین فیبر را تولید کرد. همچنین بیشترین مقدار پروتئین خام نیز در تیمار کودی بارو 2 و نیتروکسین و کمترین آن در شاهد مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در بین تیمارهای مختلف، استفاده از کود زیستی بارور 2 اثر قابل توجهی بر شاخص های رشد ، محتوی ترکیبات آلی و معدنی ارزن مروارید داشت.